'കഫാല' സമ്പ്രദായം നിർത്തലാക്കി സൗദി ; ദശലക്ഷക്കണക്കിന് പ്രവാസി തൊഴിലാളികൾക്ക് ആശ്വാസം

 സൗദി അറേബ്യ: ദശലക്ഷക്കണക്കിന് കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളുടെ ജീവിതത്തെ പതിറ്റാണ്ടുകളോളം ഭരിച്ച, വിവാദമായ കഫാല സ്പോൺസർഷിപ്പ് സമ്പ്രദായം സൗദി അറേബ്യ ഔദ്യോഗികമായി നിർത്തലാക്കി. 2025 ജൂണിൽ പ്രഖ്യാപിച്ച ഈ സുപ്രധാന തീരുമാനം, രാജ്യത്തെ തൊഴിൽ അവകാശങ്ങളും പ്രവാസി ക്ഷേമവും മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ചരിത്രപരമായ ഒരു ചുവടുവയ്പ്പാണ്. പ്രധാനമായും ദക്ഷിണേഷ്യ, തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ഏകദേശം 13 ദശലക്ഷം വിദേശ തൊഴിലാളികൾക്ക് ഈ പരിഷ്കരണം ഗുണം ചെയ്യുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.

എന്താണ് കഫാല സമ്പ്രദായം?

അറബിയിൽ "സ്പോൺസർഷിപ്പ്" എന്നർത്ഥം വരുന്ന 'കഫാല' എന്ന വാക്ക്, ഗൾഫ് മേഖലയിലുടനീളമുള്ള തൊഴിലാളികളുടെ ജീവിതരീതിയെയാണ് പ്രതീകപ്പെടുത്തിയിരുന്നത്. ഈ സംവിധാനത്തിൽ, തൊഴിലുടമകൾക്ക് കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളുടെ മേൽ ഏതാണ്ട് പൂർണ്ണമായ നിയന്ത്രണം ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒരു തൊഴിലാളിക്ക് ജോലി മാറണോ, രാജ്യം വിടണോ, നിയമസഹായം തേടണോ എന്നെല്ലാം തീരുമാനിക്കാനുള്ള അധികാരം തൊഴിലുടമയ്ക്കായിരുന്നു.

എണ്ണ സമ്പന്നമായ ഗൾഫ് സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകൾ കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതിന് ആവശ്യമായ, കുറഞ്ഞ ചെലവിലുള്ള വിദേശ തൊഴിലാളികളുടെ വരവ് നിയന്ത്രിക്കുന്നതിനായി 1950-കളിലാണ് കഫാല സമ്പ്രദായം ആരംഭിച്ചത്.

കഫാലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചൂഷണങ്ങളും 'ആധുനിക അടിമത്തവും'

കാലക്രമേണ, കഫാലാ സമ്പ്രദായം ഗുരുതരമായ ദുരുപയോഗങ്ങൾക്കും ചൂഷണങ്ങൾക്കും കാരണമായി. തൊഴിലുടമകൾക്ക് തൊഴിലാളികളുടെ പാസ്‌പോർട്ടുകൾ കണ്ടുകെട്ടാനും, വേതനം വൈകിപ്പിക്കാനോ തടഞ്ഞുവയ്ക്കാനോ, അവരുടെ നീക്കങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കാനോ കഴിഞ്ഞിരുന്നു. സ്പോൺസറുടെ അനുമതിയില്ലാതെ തൊഴിലാളികൾക്ക് ജോലി മാറ്റാനോ നാട്ടിലേക്ക് മടങ്ങാനോ അധികാരികൾക്ക് മോശം പെരുമാറ്റം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാനോ കഴിഞ്ഞിരുന്നില്ല.

ഈ സംവിധാനത്തെ മനുഷ്യാവകാശ സംഘടനകൾ പലപ്പോഴും "ആധുനിക കാലത്തെ അടിമത്തം" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു. ഇത് തൊഴിലാളികളുടെ അടിസ്ഥാന സ്വാതന്ത്ര്യങ്ങൾ കവർന്നെടുക്കുകയും അവരെ ചൂഷണത്തിന് വളരെയധികം ഇരയാക്കുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് അവർ വാദിച്ചു.

പരിഷ്കരണത്തിനായുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര സമ്മർദ്ദം

അന്താരാഷ്ട്ര തൊഴിൽ സംഘടനകളും (ILO), വിദേശ സർക്കാരുകളും, മനുഷ്യാവകാശ ഗ്രൂപ്പുകളും ഈ സംവിധാനത്തിനെതിരെ ശക്തമായ വിമർശനങ്ങൾ ഉന്നയിച്ചു. നിർബന്ധിത തൊഴിലിനും മനുഷ്യക്കടത്തിനും സാധ്യതയുള്ള സാഹചര്യങ്ങളാണ് ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതെന്ന് അന്താരാഷ്ട്ര സമൂഹം ആരോപിച്ചു.

ഏകദേശം 1.34 കോടി കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളുള്ള സൗദി അറേബ്യ – രാജ്യത്തെ ജനസംഖ്യയുടെ 42 ശതമാനത്തോളം വരുമിത് – വീട്ടുജോലി, നിർമ്മാണം, കൃഷി തുടങ്ങിയ മേഖലകൾക്കായി വിദേശ തൊഴിലാളികളെ വളരെയധികം ആശ്രയിക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ത്യ, ബംഗ്ലാദേശ്, നേപ്പാൾ, ഫിലിപ്പീൻസ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരാണ് ഇവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും. ഗാർഹിക തൊഴിലാളികൾ, പ്രത്യേകിച്ച് സ്ത്രീകൾ, ഒറ്റപ്പെട്ട് കഴിയുന്നവരും പരിമിതമായ നിയമപരമായ സംരക്ഷണം നേരിടുന്നവരുമായതിനാൽ കൂടുതൽ ദുരിതത്തിലായിരുന്നു.

വർഷങ്ങളായി അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിൽ നടന്ന പരിശോധനകൾക്കും പരിഷ്കരണത്തിനായുള്ള സമ്മർദ്ദങ്ങൾക്കും ശേഷമാണ് കഫാല സമ്പ്രദായം പൊളിച്ചുമാറ്റാൻ സൗദി അറേബ്യ തീരുമാനിച്ചത്. 2022-ലെ ഫിഫ ലോകകപ്പിന് ആതിഥേയത്വം വഹിക്കുന്നതിന് മുന്നോടിയായി തൊഴിൽ നിയമങ്ങൾ പരിഷ്കരിച്ച ഖത്തർ പോലുള്ള മറ്റ് ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളുടെ സമാനമായ നടപടികൾക്ക് ശേഷമാണ് സൗദിയുടെ ഈ തീരുമാനം.

പ്രവാസി തൊഴിലാളികൾക്ക് പുതിയ സ്വാതന്ത്ര്യം; വിഷൻ 2030-ന്റെ ഭാഗം

കിരീടാവകാശി മുഹമ്മദ് ബിൻ സൽമാൻ മുന്നോട്ടുവെച്ച, സൗദി സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ വൈവിധ്യവൽക്കരിക്കാനും ആഗോളതലത്തിൽ കൂടുതൽ ആധുനികമായ പ്രതിച്ഛായ അവതരിപ്പിക്കാനും ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള വിഷൻ 2030 പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമായാണ് ഈ പരിഷ്കരണം.

പുതിയ കരാർ അധിഷ്ഠിത തൊഴിൽ മാതൃകയിൽ, കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികൾക്ക് കൂടുതൽ സ്വാതന്ത്ര്യവും സ്വയംഭരണവും ലഭിക്കും. ഇനിമുതൽ, തൊഴിലുടമയുടെ അനുമതിയില്ലാതെ തന്നെ അവർക്ക് ജോലി മാറാനും, എക്സിറ്റ് വിസയുടെയോ സ്പോൺസറുടെ സമ്മതത്തിൻ്റെയോ ആവശ്യമില്ലാതെ രാജ്യം വിടാനും സാധിക്കും. ദുരുപയോഗ സാഹചര്യങ്ങളിൽ തൊഴിലാളികളെ കുടുക്കുന്ന ദീർഘകാല നിയന്ത്രണമാണ് ഇതോടെ അവസാനിക്കുന്നത്.

കൂടാതെ, ലേബർ കോടതികളിലേക്കും പരാതി സംവിധാനങ്ങളിലേക്കുമുള്ള പ്രവേശനം വിപുലീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് തൊഴിലാളികളെ നിയമലംഘനങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാനും നീതി തേടാനും കൂടുതൽ ഫലപ്രദമായി പ്രാപ്തരാക്കും. ഈ നടപടികൾ സൗദി അറേബ്യയുടെ തൊഴിൽ രീതികളെ അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തിലേക്ക് അടുപ്പിക്കാനും, അതുവഴി വിദഗ്ധരായ പ്രൊഫഷണലുകൾക്കും ആഗോള നിക്ഷേപകർക്കും കൂടുതൽ ആകർഷകമായ ലക്ഷ്യസ്ഥാനമാക്കി രാജ്യത്തെ മാറ്റാനും സഹായിക്കും.