ഈജിപ്തിൽ ടിക് ടോക്ക് താരങ്ങൾക്കെതിരെ വ്യാപക അറസ്റ്റ്; പിന്നിൽ രാഷ്ട്രീയ ലക്ഷ്യമോ?

 കെയ്‌റോ: കുടുംബമൂല്യങ്ങൾ ലംഘിക്കുന്നത് മുതൽ കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിക്കൽ വരെയുള്ള കുറ്റങ്ങൾ ആരോപിച്ച് ഈജിപ്ഷ്യൻ അധികാരികൾ പ്രമുഖരായ നിരവധി ടിക് ടോക്ക് താരങ്ങളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തു. സമീപ ആഴ്ചകളിൽ ഡസൻ കണക്കിന് പേരെയാണ് പോലീസ് പിടികൂടിയത്. ഈ നീക്കങ്ങൾ രാജ്യത്ത് അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനെതിരായ നീക്കമാണെന്ന് വിമർശകർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു.

നിയമവിരുദ്ധമായ സാമ്പത്തിക നേട്ടങ്ങൾ ആരോപിച്ചാണ് അറസ്റ്റുകളിൽ ഭൂരിഭാഗവും. കുറഞ്ഞത് 10 കേസുകളെങ്കിലും ഇതിനോടകം അന്വേഷണത്തിലാണ്. യാത്രാ വിലക്കുകളും സ്വത്തുക്കൾ മരവിപ്പിക്കലും ഉൾപ്പെടെയുള്ള നടപടികൾ പ്രോസിക്യൂട്ടർമാർ സ്വീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭരണകൂടം മാധ്യമങ്ങളെ കർശനമായി നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഒരു രാജ്യത്ത്, സോഷ്യൽ മീഡിയയെ സ്വതന്ത്രമായ അഭിപ്രായ പ്രകടനത്തിനുള്ള വേദിയായി ജനങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ, സോഷ്യൽ മീഡിയയിലെ ഉള്ളടക്കങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കാനുള്ള സർക്കാരിന്റെ ശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമാണ് ഈ അറസ്റ്റുകളെന്ന് വിമർശകർ പറയുന്നു.

ദീർഘകാല പ്രസിഡന്റായിരുന്ന ഹോസ്നി മുബാറക്കിനെ പുറത്താക്കിയ 2011-ലെ വിപ്ലവത്തിന് ആഹ്വാനം ചെയ്യാൻ ആക്ടിവിസ്റ്റുകൾ ഫേസ്‌ബുക്ക് ഉപയോഗിച്ചപ്പോൾ, ഇപ്പോൾ കസ്റ്റഡിയിലായ പലരും കൊച്ചുകുട്ടികളായിരുന്നു എന്നതും ശ്രദ്ധേയമാണ്.

അവ്യക്തമായ നിയമങ്ങളും വ്യാപക ദുരുപയോഗവും

ഈജിപ്തിലെ നിയമങ്ങൾ അവ്യക്തമാണെന്ന് അഭിഭാഷകർ പറയുന്നു. ഒരു ടിക് ടോക്കറുടെ ഏതെങ്കിലും ഒരു പോസ്റ്റ് "അസഭ്യമായി" കണക്കാക്കിയാൽ, അയാളുടെ മുഴുവൻ വരുമാനവും നിയമവിരുദ്ധമാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കാനും സാമ്പത്തിക കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ ചുമത്താനും അധികാരികൾക്ക് സാധിക്കും. ഇത് നിയമത്തിന്റെ ദുരുപയോഗത്തിന് വഴിയൊരുക്കുന്നു.

സുസി എൽ ഓർഡോണിയയുടെ കേസ് ഒരുദാഹരണം

19 വയസ്സുള്ള മറിയം അയ്മാൻ, 'സുസി എൽ ഓർഡോണിയ' എന്ന പേരിൽ ടിക് ടോക്കിൽ 9.4 ദശലക്ഷം ഫോളോവേഴ്സിനെ നേടിയ യുവതിയാണ്. അസഭ്യമായ ഉള്ളടക്കം പ്രചരിപ്പിച്ചതിനും 15 ദശലക്ഷം പൗണ്ട് (ഏകദേശം $300,000) കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിച്ചതിനും ഇവർക്കെതിരെ കേസെടുത്ത് ഓഗസ്റ്റ് 2 മുതൽ ജയിലിൽ അടച്ചിരിക്കുകയാണ്. തന്റെ വീഡിയോകളെക്കുറിച്ച് ലഭിച്ച പരാതികളെ തുടർന്നാണ് അറസ്റ്റെന്ന് ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയം അറിയിച്ചു. അറസ്റ്റിന് തൊട്ടുമുമ്പ് പോസ്റ്റ് ചെയ്ത വീഡിയോയിൽ താൻ ഭീഷണി നേരിടുന്നുണ്ടെന്ന് അവർ സൂചിപ്പിച്ചിരുന്നു.

"ടിക് ടോക്കിൽ വന്നതുകൊണ്ട് മാത്രമാണ് ഈജിപ്തുകാരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യുന്നത്," എന്ന് അവർ പറഞ്ഞിരുന്നു. മുൻപ് പോസ്റ്റ് ചെയ്ത ചില വീഡിയോകളിൽ "പ്രകോപിതയാകുകയോ, മോശം തമാശ പറയുകയോ" ചെയ്തിരിക്കാമെന്ന് അവർ സമ്മതിച്ചു. എന്നാൽ ഇത് നിരാശ പ്രകടിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടിയാണെന്നും, യുവതലമുറയെ വഴിതെറ്റിക്കാൻ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതല്ലെന്നും അവർ വ്യക്തമാക്കി.

സുസിയുടെ അഭിഭാഷകനായ മറവാൻ അൽ-ഗിണ്ടി ഈ കേസിൽ നേരിട്ട് പ്രതികരിക്കാൻ തയ്യാറായില്ല. എന്നാൽ പൊതുവിൽ അശ്ലീല നിയമങ്ങൾ ഏകപക്ഷീയമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. "അസഭ്യമായ പ്രവൃത്തികൾ കുറ്റകരമാക്കുന്ന നിയമം നിലവിലുണ്ട്. എന്നാൽ നമുക്ക് വേണ്ടത് ടിക് ടോക്കിന് മാത്രമല്ല, എല്ലാ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകൾക്കും ഒരുപോലെ ബാധകമായ വ്യക്തമായ നിയമങ്ങളും അതിന്റെ ശരിയായ പ്രയോഗവുമാണ്," അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

പ്രചാരം നേടിയ വഴി

ദശലക്ഷക്കണക്കിന് മറ്റു കൗമാരക്കാരെപ്പോലെ, സുസിയും തന്റെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വീഡിയോകൾ പോസ്റ്റ് ചെയ്തുകൊണ്ടാണ് ടിക് ടോക്കിൽ സജീവമായത്. ബസ് കണ്ടക്ടറായ പിതാവുമായി നടത്തിയ ഒരു സംഭാഷണം വൈറലായതോടെയാണ് സുസി ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടത്. ഈ വീഡിയോ പിന്നീട് രാജ്യത്തെ മുഴുവൻ ആളുകളുടെയും ശ്രദ്ധ നേടി.

പിന്നീട്, സുഹൃത്തുക്കളോടൊപ്പം ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നതും തുർക്കിയിലെ തെരുവ് സംഗീതജ്ഞർക്കൊപ്പം നൃത്തം ചെയ്യുന്നതുമെല്ലാം ആളുകൾ ഏറ്റെടുത്തു. അവരുടെ സഹോദരി മാനസിക വൈകല്യമുള്ളയാളാണ്. അവർ വീഡിയോകളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത് ഈ വിഷയത്തിലുള്ള സാമൂഹികമായ തെറ്റിദ്ധാരണകൾ മാറ്റാൻ സഹായിച്ചു.

ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ തനിക്ക് 10 ദശലക്ഷം ഈജിപ്ഷ്യൻ പൗണ്ട് ലഭിച്ചാൽ, അതിന്റെ പകുതിയും കുടുംബത്തിന് നല്ലൊരു വീട് വാങ്ങാനും മാതാപിതാക്കൾക്ക് ഒരു കട തുടങ്ങാനും സഹോദരിയെ മികച്ച പരിചരണത്തിനായി സ്വകാര്യ സ്കൂളിൽ ചേർക്കാനും ഉപയോഗിക്കുമെന്ന് സുസി പറഞ്ഞിരുന്നു. ഈ അഭിമുഖത്തിന് തൊട്ടുപിന്നാലെ, അത് നടത്തിയ പോഡ്കാസ്റ്റർ മുഹമ്മദ് അബ്ദുൽ ആറ്റിയെയും അറസ്റ്റ് ചെയ്തു.

നിയമവും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളും

ഈജിപ്ഷ്യൻ ഇനിഷ്യേറ്റീവ് ഫോർ പേഴ്‌സണൽ റൈറ്റ്‌സ് (EIPR) എന്ന മനുഷ്യാവകാശ സംഘടന, "അവ്യക്തമായ ധാർമ്മിക വ്യവസ്ഥകൾ" അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള "ആക്രമണാത്മക സുരക്ഷാ കാമ്പയിൻ" അവസാനിപ്പിക്കണമെന്ന് ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയത്തോടും പബ്ലിക് പ്രോസിക്യൂഷനോടും ആവശ്യപ്പെട്ടു.

2018-ലെ സൈബർ കുറ്റകൃത്യ നിയമത്തിലെ 'ഈജിപ്ഷ്യൻ സമൂഹത്തിലെ ഏതെങ്കിലും തത്വങ്ങളോ കുടുംബമൂല്യങ്ങളോ ലംഘിക്കുന്നത്' കുറ്റകരമാക്കുന്ന ഒരു വ്യവസ്ഥയെയാണ് പ്രോസിക്യൂഷനുകൾ ആശ്രയിക്കുന്നതെന്ന് EIPR അഭിഭാഷക ലോബ്ന ഡാർവിഷ് പറഞ്ഞു. മുഖ്യധാരാ ടിവിയിൽ സാധാരണമായ ഉള്ളടക്കം പോലും ടിക് ടോക്കിൽ പോസ്റ്റ് ചെയ്താൽ അറസ്റ്റുചെയ്യപ്പെടുന്ന സാഹചര്യമാണിത്.

കഴിഞ്ഞ അഞ്ച് വർഷത്തിനിടെ 109-ലധികം കേസുകളിലായി 151 പേരെയാണ് ഈ നിയമപ്രകാരം കുറ്റക്കാരായി കണ്ടെത്തിയതെന്ന് മനുഷ്യാവകാശ സംഘടന പറയുന്നു. ഈ കണക്കുകൾ ഇതിലും കൂടുതലാകാമെന്നും അവർ കൂട്ടിച്ചേർത്തു.

ഈ അറസ്റ്റുകൾ വ്യാപകമായതോടെ, ജനങ്ങളോട് ഇത്തരം 'അപകീർത്തികരമായ' ഉള്ളടക്കങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ പ്രോസിക്യൂട്ടർമാർ ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയം തന്നെ ടിക് ടോക്കിൽ അക്കൗണ്ട് തുടങ്ങി, ഉള്ളടക്ക നിർമ്മാതാക്കളോട് ധാർമ്മികത പാലിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ട് വീഡിയോകൾ പോസ്റ്റ് ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ടിക് ടോക്ക് താരങ്ങൾക്കെതിരെ അധാർമ്മികത ആരോപിച്ച് കമന്റുകൾ കൊണ്ട് നിറയുന്ന ഒരു സാഹചര്യവും നിലവിലുണ്ട്.

ഈ പ്രചാരണം സ്ത്രീ ടിക് ടോക്ക് ഉപയോക്താക്കളെയും, വ്യത്യസ്ത മതവീക്ഷണമുള്ളവരെയും, എൽജിബിടി സമൂഹത്തിൽപ്പെട്ടവരെയും ലക്ഷ്യമിട്ടാണ് നടക്കുന്നതെന്ന് ഡാർവിഷ് പറഞ്ഞു. സ്വകാര്യ ഉള്ളടക്കം ചോർത്തിയാണ് പലരെയും അന്വേഷണം നേരിടാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നത്.

നിയമപരമായ സംശയങ്ങൾ

ഒരു വീഡിയോക്ക് ആയിരം കാഴ്ചകൾക്ക് ഏകദേശം 1.20 ഡോളർ വരെയാണ് ഈജിപ്തിലെ ടിക് ടോക്ക് താരങ്ങൾക്ക് ലഭിക്കുന്ന വരുമാനം. ഇത് അമേരിക്കയിലെ വരുമാനത്തിന്റെ പത്തിലൊന്ന് മാത്രമാണെങ്കിലും, കുറഞ്ഞ വരുമാനമുള്ള രാജ്യമായ ഈജിപ്തിൽ ഇത് വലിയ നേട്ടമാണ്.

"സോഷ്യൽ മീഡിയ ഒരു വലിയ വരുമാന സ്രോതസ്സാണ്. എന്നാൽ നിയമപരമായി വരുമാനം ഉണ്ടാക്കാനാണെങ്കിൽ അതിന് ഒരുപാട് സമയമെടുക്കും," സോഷ്യൽ മീഡിയ ഉപദേഷ്ടാവ് റാമി അബ്ദുൽ അസീസ് പറഞ്ഞു.

നിയമവിരുദ്ധമായ സാമ്പത്തിക ഇടപാടുകളാണ് സർക്കാരിന്റെ യഥാർത്ഥ ആശങ്കയെങ്കിൽ, ഉള്ളടക്കം ഉണ്ടാക്കുന്നവരെക്കാൾ കമ്പനികളെയാണ് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതെന്ന് സാമ്പത്തിക വിശകലന വിദഗ്ധൻ ടാമർ അബ്ദുൾ അസീസ് പറയുന്നു. "ഒരു കുറ്റകൃത്യം നടന്നാൽ, നിങ്ങൾ നോക്കേണ്ടത് ഉടമസ്ഥരെയോ സാമ്പത്തിക ഇടപാടുകളെയോ ആണ്, അല്ലാതെ അത് അവതരിപ്പിച്ചവരെയല്ല," അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേർത്തു.