ഷേക്ക് ഹഷീനക്കെതിരെ റെഡ് കോർണർ നോട്ടീസ് നൽകാൻ ഇന്റർപോളിനോട് അപേക്ഷിച്ച് ബംഗ്ലാദേശ്

ബംഗ്ലാദേശിന്റെ മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി ഷെയ്ഖ് ഹസീനയ്ക്കും മറ്റ് 11 പേർക്കുമെതിരെ റെഡ് നോട്ടീസ് പുറപ്പെടുവിക്കാൻ ബംഗ്ലാദേശ് പോലീസ് ഇന്റർപോളിനോട് ഔദ്യോഗികമായി അഭ്യർത്ഥിച്ചിരിക്കുകയാണ്. 16 വർഷം നീണ്ട അവാമി ലീഗ് ഭരണകൂടത്തെ അട്ടിമറിച്ച വിദ്യാർത്ഥി പ്രക്ഷോഭത്തെത്തുടർന്ന് 2024 ഓഗസ്റ്റിൽ ഇന്ത്യയിലേക്ക് പലായനം ചെയ്ത ഹസീന, മുഹമ്മദ് യൂനുസിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഇടക്കാല സർക്കാരിനെ അട്ടിമറിക്കാൻ ഗൂഢാലോചന നടത്തിയതുൾപ്പെടെ ഗുരുതരമായ ആരോപണങ്ങളാണ് നേരിടുന്നത്.

2025 ഏപ്രിൽ 19-ന് ദി ഡെയ്‌ലി സ്റ്റാർ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതനുസരിച്ച് ബംഗ്ലാദേശ് പോലീസിൻ്റെ നാഷണൽ സെൻട്രൽ ബ്യൂറോ (എൻസിബി) ഇന്റർപോളിന് റെഡ് നോട്ടീസിനായുള്ള അപേക്ഷ സമർപ്പിച്ചു. "ഒളിച്ചോടി" വിദേശത്ത് താമസിക്കുന്നു എന്ന് ആരോപിക്കപ്പെടുന്ന ഹസീനയേയും മറ്റ് 11 വ്യക്തികളെയുമാണ് ഈ അപേക്ഷ പ്രധാനമായും ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. 

പോലീസ് ആസ്ഥാനത്തെ അസിസ്റ്റന്റ് ഇൻസ്‌പെക്ടർ ജനറൽ (മീഡിയ) ഇനാമുൾ ഹഖ് സാഗോറിൻ്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ കോടതികളിൽ നിന്നോ പബ്ലിക് പ്രോസിക്യൂട്ടർമാരിൽ നിന്നോ അന്വേഷണ ഏജൻസികളിൽ നിന്നോ ലഭിക്കുന്ന അപ്പീലുകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് എൻസിബി ഇത്തരം അപേക്ഷകൾ പരിഗണിക്കുന്നത്. നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന അന്വേഷണങ്ങളിലോ കേസ് നടപടികളിലോ ഉയരുന്ന ആരോപണങ്ങൾക്ക് മറുപടി നൽകുന്നതിനായാണ് ഈ അപേക്ഷകൾ സമർപ്പിക്കുന്നത്.

ആഭ്യന്തരയുദ്ധം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടക്കാല സർക്കാരിനെ അട്ടിമറിക്കുന്നതിനുമുള്ള ഗൂഢാലോചനയാണ് ഹസീനയ്‌ക്കെതിരായ പ്രധാന ആരോപണം. കൂടാതെ ബംഗ്ലാദേശിൽ കൂട്ടക്കൊല മുതൽ അഴിമതി വരെയുള്ള കുറ്റങ്ങൾ ചുമത്തി നൂറിലധികം കേസുകൾ നിലവിലുണ്ട്. 2024 ജൂലൈ-ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ നടന്ന പ്രതിഷേധത്തിനിടെ മനുഷ്യത്വത്തിനെതിരായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളും വംശഹത്യയും ആരോപിച്ച് ഹസീനയെയും മറ്റ് ഒളിച്ചോടിയവരെയും പിടികൂടാൻ ഇന്റർപോളിന്റെ സഹായം തേടിയുള്ള ഔദ്യോഗിക അപ്പീൽ ഇന്റർപോൾ 2024 നവംബറിൽ നൽകിയിരുന്നു. ഈ പ്രതിഷേധങ്ങളിൽ 753-ൽ കുറയാത്ത ആളുകൾ കൊല്ലപ്പെട്ടിരുന്നു.

എന്താണ് ഇന്റർപോൾ റെഡ് നോട്ടീസ്?

ഒരു വ്യക്തിയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യാനും തടങ്കലിൽ വെക്കാനും ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര അറിയിപ്പാണ് റെഡ് നോട്ടീസ്. പ്രോസിക്യൂഷൻ അല്ലെങ്കിൽ ശിക്ഷ നടപ്പാക്കൽ എന്നിവയ്ക്കായി ഈ വ്യക്തിയെ കണ്ടെത്തുകയും താൽക്കാലികമായി തടങ്കലിൽ വെക്കുകയും ചെയ്യുകയാണ് ഇതിലൂടെ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. ഇതൊരു അന്താരാഷ്ട്ര അറസ്റ്റ് വാറണ്ടല്ല, മറിച്ച് കൈമാറ്റം, കീഴടങ്ങൽ അല്ലെങ്കിൽ സമാന നിയമനടപടികൾ എന്നിവയ്ക്കായി ഒരു വ്യക്തിയെ കണ്ടെത്തി തടങ്കലിൽ വെക്കാൻ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള നിയമ നിർവ്വഹണ ഏജൻസികളോട് അഭ്യർത്ഥിക്കുന്ന അറിയിപ്പാണ്. 

ഫ്രാൻസിലെ ലിയോൺ ആസ്ഥാനമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇന്റർപോൾ 195 അംഗരാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര പോലീസ് സഹകരണം സാധ്യമാക്കുന്നു. ഒളിച്ചോടിയവരെ കണ്ടെത്താനുള്ള ഒരു പ്രധാന ഉപാധിയാണ് റെഡ് നോട്ടീസുകൾ.

റെഡ് നോട്ടീസുകൾ പുറപ്പെടുവിക്കുന്നത് അപേക്ഷിക്കുന്ന രാജ്യത്തെ ജുഡീഷ്യൽ അധികാരികളുടെ അറസ്റ്റ് വാറണ്ടിന്റെയോ കോടതി ഉത്തരവിന്റെയോ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ്. വ്യക്തിയുടെ തിരിച്ചറിയൽ വിവരങ്ങൾ, പേര്, ഫോട്ടോ, കുറ്റാരോപണങ്ങളുടെ വിശദാംശങ്ങൾ എന്നിവ അതിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ഇന്റർപോളിന്റെ പട്ടികയിൽ 6,656 പൊതു റെഡ് നോട്ടീസുകൾ ഉണ്ട്. അതിൽ 63 എണ്ണം ബംഗ്ലാദേശി പൗരന്മാരുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുള്ളതാണ്. എന്നിരുന്നാലും ഹസീനയുടെ പേര് ഇതുവരെ ഈ പൊതുപട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ല.

റെഡ് നോട്ടീസ് അപേക്ഷകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള ഇന്റർപോളിന്റെ നടപടിക്രമം

ഇന്റർപോളിന് ഒരു റെഡ് നോട്ടീസ് അപേക്ഷ ലഭിക്കുമ്പോൾ, അവരുടെ നിയമങ്ങളും അന്താരാഷ്ട്ര മാനദണ്ഡങ്ങളും പാലിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ ഒരു ചിട്ടയായ നടപടിക്രമം പിന്തുടരുന്നു.അപേക്ഷിക്കുന്ന രാജ്യത്തിൻ്റെ എൻസിബി അപേക്ഷ ഇന്റർപോളിന്റെ ജനറൽ സെക്രട്ടേറിയറ്റിന് സമർപ്പിക്കുന്നു. അപേക്ഷയിൽ സാധുവായ അറസ്റ്റ് വാറണ്ടിന്റെയോ കോടതി ഉത്തരവിൻ്റെയോ വിശദാംശങ്ങൾ, കുറ്റാരോപണങ്ങളുടെ സ്വഭാവം, ആരോപണങ്ങളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന തെളിവുകൾ എന്നിവ ഉണ്ടായിരിക്കണം. ഇന്റർപോളിന്റെ നോട്ടീസുകളും ഡിഫ്യൂഷനുകളും സംബന്ധിച്ച ടാസ്‌ക് ഫോഴ്‌സ്, രാഷ്ട്രീയ, സൈനിക, മത, വംശീയ ലക്ഷ്യങ്ങൾ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള നടപടികൾ വിലക്കുന്ന ഇന്റർപോളിന്റെ ഭരണഘടന പാലിക്കുന്നത് ഉൾപ്പെടെ നിയമപരവും നടപടിക്രമപരവുമായ ആവശ്യകതകൾ പാലിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ അപേക്ഷ അവലോകനം ചെയ്യുന്നു.

അപേക്ഷ അവരുടെ നിയമങ്ങളുമായി, പ്രത്യേകിച്ച് രാഷ്ട്രീയ കാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെടുന്നത് വിലക്കുന്ന ആർട്ടിക്കിൾ 3-മായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നുണ്ടോയെന്ന് ഇന്റർപോൾ പരിശോധിക്കുന്നു. ഹസീനയുടെ കേസിൻ്റെ രാഷ്ട്രീയപരമായ സ്വഭാവം കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ, കുറ്റാരോപണങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയ പ്രേരിതമാണോ അതോ ക്രിമിനൽ കുറ്റമാണോ എന്ന് ഇന്റർപോൾ വിലയിരുത്തും. ഉദാഹരണത്തിന് "ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിന് പ്രേരിപ്പിക്കാനുള്ള ഗൂഢാലോചന", അല്ലെങ്കിൽ "മനുഷ്യരാശിക്കെതിരായ കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ" എന്നീ ആരോപണങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയപരമായ പീഡനമായി കണക്കാക്കാതിരിക്കാൻ മതിയായ തെളിവുകളോടെ സമർപ്പിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്.

അപേക്ഷ സ്വീകരിക്കുകയാണെങ്കിൽ ഇന്റർപോൾ റെഡ് നോട്ടീസ് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും അത് എല്ലാ അംഗരാജ്യങ്ങൾക്കും കൈമാറുകയും ചെയ്യുന്നു. നോട്ടീസിൽ വ്യക്തിയുടെ വിശദാംശങ്ങളും താൽക്കാലിക അറസ്റ്റിനുള്ള അപേക്ഷയും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ലിയോണിലെ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയേറ്റാണ് അന്തിമ തീരുമാനം എടുക്കുന്നത്. കേസിന്റെ സങ്കീർണ്ണത അനുസരിച്ച് ഈ പ്രക്രിയയ്ക്ക് ആഴ്ചകളോ മാസങ്ങളോ എടുത്തേക്കാം.

റെഡ് നോട്ടീസ് പുറപ്പെടുവിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ, അംഗരാജ്യങ്ങൾക്ക് അറിയിപ്പ് ലഭിക്കുകയും അതനുസരിച്ച് അവരുടെ ദേശീയ നിയമങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് നടപടിയെടുക്കാൻ കഴിയുകയും ചെയ്യും. റെഡ് നോട്ടീസ് ഒരു വ്യക്തിയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യാനോ കൈമാറാനോ നിർബന്ധിക്കുന്നില്ല; ഒരു വ്യക്തിയെ തടങ്കലിൽ വെക്കണോ കൈമാറാനുള്ള നടപടികൾ ആരംഭിക്കണോ എന്ന് തീരുമാനിക്കുന്നത് ഓരോ രാജ്യവുമാണ്. ഉദാഹരണത്തിന് ഹസീന താമസിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്ക് ബംഗ്ലാദേശുമായുള്ള ഉഭയകക്ഷി ഉടമ്പടികളും നയതന്ത്ര ബന്ധങ്ങളും പരിഗണിച്ച് അവരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യണോ കൈമാറണോ എന്ന് തീരുമാനിക്കാൻ അവരുടെ നിയമപരമായ ചട്ടക്കൂടുകൾ ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്.

റെഡ് നോട്ടീസുകൾക്ക് വിധേയരായ വ്യക്തികൾക്ക് ഇന്റർപോളിന്റെ കമ്മീഷൻ ഫോർ ദി കൺട്രോൾ ഓഫ് ഫയൽസ് (സിസിഎഫ്) എന്ന സ്വതന്ത്ര സ്ഥാപനത്തിലൂടെ അത് ചോദ്യം ചെയ്യാൻ സാധിക്കും. ഹസീനക്ക് സിസിഎഫിൽ അപ്പീൽ നൽകാനുള്ള അവകാശമുണ്ട്